همان قدر که در معماری داشتن ایده مهم است، گذر از مرحله ایده به فرم نیز اهمیت دارد.ایده ها مصالح طراحی هستند و فرمها تبلور فرایند تولید، پالایش و تلفیق ایده های خرد و کلان برای رسیدن به ساختاری منسجم.در معماری به معنی خاص آن، ساختن ایده مهم تر از ساختن بناست.اگر چه داشتن ایده های مناسب و بدیع معمارانه، ضروری است، به کارگیری صحیح و خلاقانه ایده ها، اساسی ترین بخش معماری است.در فرآیند تبدیل ایده به فرم است که مهم ترین بخش از ارزشهای کیفی آثار برجسته تثبیت می شود.تولید ایده ای ناب و سپس یافتن فرمی مناسب برای آن بیشتر متعلق به عصر ماست.سرعت تحول مسائل فرهنگی و پیدایش نیازهای جدید انسانی معماران را وادار کرده است مرتباً به بازنگری مبانی معماری و ایده های اصلی آن بپردازند.به همین جهت پیشرفت معماری، حتی در مقاطعی کوتاه، نه از طریق تکمیل تدریجی یک گونه شناسی مشخص بلکه از طریق جایگزین کردن مفاهیم فضایی موجود با مفاهیمی جدید صورت پذیرفته است.درحالیکه معماری گذشته با تلفیق، تطبیق و تکمیل ایده های فضایی مشخصی که فرم و مصداقهای عینی آن، نظیر هشتی و ایوان، حیاط و پنج دری ، از قبل موجود بود( که خود این فرمها و فضاها برگرفته و برخاسته از مفاهیم وایده ها و باورهای بسیار کهن و اصیل ایرانی بودند)،سرو کار داشت. معماری امروز به همین جهت،بیشتر از گذشته به جوهر معماری،فضا، فرم ، نور و رنگ توجه دارد.
طراحی معماری نیز در این شرایط ازایده هایی مجرد آغاز می شود و سپس به طرح فضاهای عینی زندگی می انجامد.عبور از مقوله ای ذهنی و مجرد به پدیده ای عینی ، مانند تبدیل آب به بخار،لحظه ای جادویی است.این مرحله به ویژه در آغاز طراحی که مسئله تبدیل ایده های اصلی و محوری پروژه به ساختاری دارای شکل مطرح است،بسیار حساس و مطرح کننده است.ایده های مکمل بعدی که تا مرحله تعیین جزئیات فنی و تزئینی بنا رفته رفته شکل می گیرند، این امکان را می یابند که از تجربه شکل های حاصل شده یا از تجربیات قبلی طراحی سود ببرند.
اگر دقت کنیم ، می بینیم ک اغلب آثار مهم دوره معاصر بر اساس یک یا تعدادی محدود ایده قوی و بارز به وجود آمده اند.یعنی اگر طراحی، با روش متداولتر در میان اساتید برجسته معماری ، با حرکت از کل به جزء صورت پذیرفته ، در آغاز چند ایده محوری وجود داشته اند که بر اساس آنها سازماندهی فضایی یا نظم شکلی ساختمان به طور کلی تعیین شده و سپس مراحل متعدد توسعه و پالایش فرم تا رسیدن به شکل نهایی صورت پذیرفته است و اگر بر عکس، طراحی از جزء به سوی کل حرکت کرده، ابتدا تلاش برای کنار هم قرار دادن فضاها و کاربری ها،قابلیتهای درونی به وحدت رسیدن پروژه را از طریق تجمیع و خلاصه کردن ایده های مختلف آشکار کرده وسپس ایده های محوری مورد نظر به عنوان نتایج طراحی مقدماتی رفته رفته شفاف تر شده اند.تبدیل ایده به فرم که در طراحی نوع اول، یعنی حرکت از کل به جزء، اهمیت بیشتری دارد، در گرو دو شرط اصلی است؛شرط نخست،قابلیت و توانایی "شکل زایی" ایده های نخستین است و شرط دوم مهارت و دانش طراح در رابطه با تبدیل ایده به فرم.
در مورد شرط نخست باید گفت همان قدر که در معماری داشتن ایده های قوی اولیه مهم هستند.ضروری است که این ایده ها درست هم باشند.اما مشکل اینجاست که درست بودن ایده مقوله ای نیست که خارج از بحث معماری موجودیتی مستقل داشته باشد.منظورم این است که تا کنون با ایده های بسیار خوب و متعالی، ا زنوع احیای هویت تاریخی و ملاحظات زیست محیطی و غیره، بدترین آثار معماری ایجاد شده اند و گاه آثاری بسیار برجسته،در آغاز، از ایده هایی ساده به وجود آمده اند.فرم برج ایفل مطلوبترین فرم اسکلتی فلزی است که وظیفه آن مقاومت در مقابل وزن خود و نیروی باد بوده است.ارتباط سقف اپرای سیدنی با برشهای پرتقالی و سقف کلیسای رونشان با پوسته خرچنگ نیز مثالهای آشکاری در تایید این نظریه هستند.نکته مهم در تبدیل ایده به فرم، چنانکه گفتیم،قابلیت شکل زایی ایده است و البته این قابلیت چیزی نیست که به خودی خود وجود داشته باشد،بلکه این یک ذهن آفریننده است که ورای ظاهر پیش افتاده یا گنگ مسائل مورد مطالعه و پدیده های روزمره می تواند قابلیتهای شکل زایی را شناسایی کند.
نظرات شما عزیزان:
